2024 was een jaar dat opnieuw uitdagingen voor het programma Veiligheid met zich meebracht. Drie jaar na de Russische agressie tegen Oekraïne is de oorlog nog steeds gaande. Een oorlog met ook impact in onze gemeente. Nog steeds worden in Deventer rond de 580 Oekraïners opgevangen.

Naast de Oekraïense ontheemden werden in 2024 ook extra asielzoekers opgevangen. In sporthal De Uutvlog in Bathmen zijn gedurende twee weken 100 asielzoekers opgevangen om de directe druk op Ter Apel te verlichten. Het was mooi om te zien hoe gastvrij de tijdelijke bewoners door de Bathemmers werden ontvangen en hoeveel activiteiten er voor hen werden georganiseerd. Hierin pakt Deventer zijn verantwoordelijkheid.

Minder zichtbaar zijn de zorgen die Nederlanders en ook onze inwoners hebben als gevolg van de oorlog in Oekraïne en de vrees voor verdere escalatie.
En hoewel de directe gevolgen voor Deventer beperkter zijn, wordt ook met afschuw gekeken naar de oorlog tussen Israël en Hamas in Gaza. In Nederland zorgt deze oorlog voor (verdere) polarisatie en verminderde sociale stabiliteit. Uit onderzoek blijkt dat dit effect heeft op de gevoelens van (on)veiligheid in de eigen woon- en leefomgeving. Dit vraagt ook voor de gemeente Deventer om samen weerbaarder te zijn tegen dit soort impactvolle geopolitieke ontwikkelingen.

Ook zijn er positieve ontwikkelingen te melden. Go Ahead Eagles wist na een uitermate goed seizoen als winnaar van de play-offs te eindigen waardoor ze in de tweede voorronde van de Conference League stonden tegenover het Noorse SK Brann. Over twee wedstrijden heeft SK Brann Go Ahead helaas uitgeschakeld, maar we kijken terug op een mooi Europees avontuur. De ontvangst van de supporters van SK Brann was een grote (veiligheids)operatie, waar samen met de club en de politie een uitgebreide voorbereiding aan voorafging. De ongeveer 450 supporters zijn in Deventer gastvrij en sportief ontvangen.

Voor een kort overzicht van de resultaten van het programma wordt hieronder aandacht besteed aan de thema’s ondermijnende criminaliteit, zorg en veiligheid, het veiligheidsfundament  en toezicht en handhaving. Alle punten worden verder toegelicht in de jaarlijkse Voortgangsrapportage Veiligheid.

Ondermijnende criminaliteit
Bij de aanpak van ondermijnende criminaliteit is een onderscheid te maken tussen concrete casuïstiek (signalen van ondermijnende criminaliteit) en de aanpak in bredere zin, zoals het vergroten van de bewustwording en weerbaarheid en het toepassen van het bestuurlijk instrumentarium (de wettelijke mogelijkheden om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan).

In het lokaal casusoverleg worden de signalen van ondermijnende criminaliteit besproken met onze overheidspartners. Naast signalen worden ook trends en ontwikkelingen rond de aanpak van ondermijnende criminaliteit met elkaar gedeeld. Niet alle signalen leiden tot (integrale) casuïstiek. In totaal zijn in het afgelopen jaar 30 signalen besproken in het lokale casusoverleg, waarvan er 16 een casus zijn geworden. Het gaat daarbij vooral om criminele activiteiten die te relateren zijn aan drugshandel, witwassen, arbeidsuitbuiting en de daarbij ontstane huisvestingproblematiek. Met onze partners zijn verschillende interventies uitgevoerd en krijgen we een steeds beter beeld van de aard en omvang van criminele netwerken, in het bijzonder die netwerken die zich bezighouden met de productie en handel in (designer)drugs. Ook is het afgelopen jaar stevig ingezet op de controles van kamerverhuurpanden. Gelet op de omvang van de problematiek en de soms schrijnende situaties die worden aangetroffen blijft dit een actueel thema.

Er is een pandenoverleg gestart om overlastpanden aan te pakken en de controles beter af te stemmen en te prioriteren. In eerste instantie zijn de panden geprioriteerd met een woonfunctie, waar volgens de Basisregistratie personen (Brp) geen personen stonden ingeschreven. Deze panden worden ook wel aangeduid als spookwoningen (woningen waar niemand staat ingeschreven, maar die wel in gebruik lijken te zijn) en gebruikt worden voor hennepkwekerijen, drugslabs of illegale bordelen. In totaal zijn bijna 1000 panden nagelopen om een verklaring te vinden voor de eventuele leegstand. In ongeveer 1/3 van de gevallen was er geen logische verklaring te vinden (bijv. verhuizing, nieuwbouw of dubbelbestemming) en is een adresonderzoek gestart.

Voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit in bredere zin is de Wet Bibob het belangrijkste wettelijke instrument om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan. De evaluatie van de beleidsregel Wet Bibob is afgerond en de resultaten worden dit jaar betrokken bij het opstellen van de te actualiseren Bibob-beleidsregel. De gevraagde capaciteitsuitbreiding voor de Bibob-onderzoeken is toegekend en is er een (interne) kandidaat gevonden die vanaf 1 april 2025 de nieuwe functie van Bibob-onderzoeker gaat vervullen.

De gemeente, politie, brandweer en Stichting Bedrijventerreinen Deventer werken samen om de Deventer bedrijventerreinen “schoon, heel en veilig” te krijgen en te houden. Het Keurmerk Veilig Ondernemen voor Bedrijventerreinen (KVO-B) is wederom toegekend en heeft zich sinds 2007 bewezen als een effectief instrument om samen te werken. In het kader van het project toekomstbestendige bedrijventerreinen (TBBT) is een plan van aanpak opgesteld om de ondermijnende criminaliteit op de bedrijventerreinen de komende jaren nog steviger aan te pakken. De uit het project beschikbaar gestelde middelen zijn o.a. gebruikt door PM Bedrijventerreinen BV om een veiligheidscoördinator voor 8 uur (flexibel) per week voor de duur van drie jaar aan te trekken die als contactpersoon fungeert voor ondernemers om onveilige situaties of vermoedens van (ondermijnende) criminaliteit één-op-één te bespreken of te melden.

Vanuit de Stedendriehoeksamenwerking is geïnventariseerd hoe wij met vier gemeenten een succesvolle integrale samenwerking kunnen opstarten. Begin 2025 is hier praktische invulling aan gegeven en zijn wij gestart met een concrete casus. Als samenwerkingsverband hebben wij voor deze aanpak een subsidie ontvangen vanuit het ministerie van Justitie en Veiligheid. Daarnaast is de samenwerking met de gemeente Apeldoorn geïntensiveerd en werd gekeken op welke vlakken wij elkaar kunnen versterken.

Jeugd, zorg en Veiligheid
In 2024 heeft de gemeente Deventer zich onverminderd op het strategische veiligheidsthema jeugd, zorg en veiligheid ingezet. Hierbij worden de belangrijkste ontwikkelingen belicht, zoals de gemeentelijke aanpak ter voorkoming van escalatie, het vernieuwde sekswerkbeleid, de nieuwe aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties en seksueel grensoverschrijdend gedrag, schoolveiligheid en de uitvoering van de Regionale Agenda Zorg & Veiligheid. Dit laatste omvat onder andere de samenwerking tussen politie en zorgpartijen en het ontwikkelen van onvoorwaardelijke woonplekken (Skaeve Huse).

De gemeente neemt een grotere regierol bij complexe zorg- en veiligheidscasuïstiek. Een kleine groep inwoners kampt met een opeenstapeling van problemen, zoals psychische klachten, verslaving, verstandelijke beperking, schulden, onbegrepen gedrag, dak- en thuisloosheid of een combinatie daarvan. Deze problemen leiden vaak tot slachtoffer- of daderschap bij uitbuiting, geweld of ander crimineel gedrag. De gemeente Deventer biedt passende ondersteuning en zorg via verschillende methoden, zoals de Integrale Aanpak ter Voorkoming van Escalatie bij huishoudens met oplopende problematiek (AVE-methodiek). Deze methodiek wordt begin 2025 vastgesteld en uitgerold. Meer informatie over de casuïstiek van de gemeente en het Zorg- en Veiligheidshuis wordt in de Voortgangsrapportage Veiligheid toegelicht.

In 2024 heeft de raad het vernieuwde sekswerkbeleid vastgesteld, na een evaluatie door Bureau Beke. De gemeente streeft naar decriminalisering en destigmatisering van sekswerk, zonder het risico op uitbuiting uit het oog te verliezen. De regels voor seksinrichtingen zijn aangepast, waardoor er geen maximumstelsel meer geldt. Er zijn stappen gezet om een klankbordgroep voor sekswerkers op te zetten. De boa’s worden opgeleid om controles bij seksinrichtingen uit te voeren. Ook wordt de GGD ingezet om op gezondheid en hygiëne te controleren en adviseren. In januari 2025 heeft de raad de nieuwe aanpak van geweld in afhankelijkheidsrelaties en seksueel grensoverschrijdend gedrag vastgesteld. Een beleidsadviseur zorg & veiligheid is aangesteld om deze aanpak uit te voeren, samen met diverse partijen zoals het onderwijs, horeca, werkgevers, ervaringsdeskundigen en het sociaal domein.

In 2024 en begin 2025 heeft de burgemeester alle middelbare scholen en een deel van speciaal- en primair onderwijs bezocht. Hij ging in gesprek met scholieren, medewerkers en directies. De nadruk van het gesprek lag op de veiligheid en (mentale) gezondheid van scholieren. Deze gesprekken hebben geleid tot een beter beeld van de kansen en uitdagingen op het gebied van sociale veiligheid in het onderwijs. Waar nodig zijn korte lijnen gelegd, waarbij Jeugdnetwerken een belangrijk aspect vormen. De samenwerkingsovereenkomst Jeugdnetwerken is tot en met 2027 verlengd. Naast de oorspronkelijk deelnemende partijen, neemt ook het Etty Hillesum Lyceum hieraan deel. Daarnaast zijn de eerste stappen gezet om Aventus toe te laten treden. Dankzij de korte lijnen en goede samenwerking konden we adequaat optreden in de situaties waarbij enkele scholen van Etty Hillesum Lyceum online werden bedreigd. Tevens werd ook andere casuïstiek waarin jeugd betrokken was opgepakt, zoals overlast in wijken. Meer informatie hierover volgt in de Voortgangsrapportage Veiligheid.

In 2024 is de tweede ZonMw-subsidie voor de uitvoering van de Regionale Agenda Zorg & Veiligheid in IJsselland toegekend. Met deze subsidie ontwikkelen we de lokale op- en afschaling op basis van de AVE-methodiek. Daarnaast is gestart met de samenwerking tussen politie en zorgpartijen rondom zowel acute als niet-acute meldingen. De politie werkt intensiever samen met het Meldpunt Bijzondere Zorg (BZT) en Dimence, onder leiding van een regionaal projectleider. Tot slot wordt er samengewerkt om onvoorwaardelijke woonvoorzieningen, zoals Skaeve Huse, in de regio IJsselland te realiseren. Een projectleider ondersteunt dit proces vanuit de regionale samenwerking, waarbij ervaringen worden gedeeld en afgestemd met regionale partners zoals zorginstellingen, verzekeraars en politie. De gemeente Deventer, Woonbedrijf Ieder1 en Stichting Transfore hebben bestuurlijk afgesproken om een haalbaarheidsonderzoek naar Skaeve Huse in Deventer uit te voeren. Dit wordt in 2025 uitgevoerd, waarvan de raad actief op de hoogte wordt gehouden.

Veiligheidsfundament

Drugs
In 2024 zijn, in het kader van de bestuurlijke aanpak van drugscriminaliteit, in totaal 58 (ambtshalve) handhavingszaken gestart (tegenover 29 in 2022 en 37 in 2023). Deze zaken hadden betrekking op 33 unieke adressen: op 23 adressen is soft- en/of harddrugs in de woning/pand aangetroffen, op 9 adressen is een hennepkwekerij aangetroffen ((evenveel als in 2022 en 2023) en op 1 adres is een synthetisch drugslab aangetroffen.  
Daarnaast is in één woning lachgas aangetroffen. Er zijn twee woningen tijdelijk gesloten (tegenover geen woningen in 2022 en 2023). Verder zijn er dwangsommen opgelegd om herhaling van Opiumwet-overtredingen te voorkomen. In totaal zijn 23 lasten onder dwangsom opgelegd (tegenover 30 in 2022 en 8 in 2023) en 10 waarschuwingen aan eigenaren/verhuurders. Growshops zijn (net als in 2022 en 2023) niet aangetroffen.

Sinds 2022 is het (weer) mogelijk handhavend op te treden wanneer iemand drugs in zijn bezit heeft en redelijkerwijs kan worden aangenomen dat hij deze bij zich heeft met doel om deze te verhandelen. Er gaat weer een stevig signaal aan iedereen uit dat ook de drugshandel op straat niet wordt getolereerd. In 2024 zijn 8 lasten onder dwangsom voor drugshandel op straat opgelegd (tegenover 2 lasten in 2022 en 4 in 2023).

Het overlijden van een eigenaar van een van de coffeeshops in Deventer was aanleiding om de procedure open te stellen voor de aanvraag voor de exploitatie van een nieuwe coffeeshop. De dochter van de betreffende exploitant (en tevens leidinggevende van de coffeeshop) is het tijdelijk toegestaan om de exploitatie van de coffeeshop voort te zetten.   

Andere thema’s
Ook op andere thema’s binnen het veiligheidsfundament zijn in 2024 (mooie) resultaten geboekt. Zo speelde Go Ahead Eagles na bijna zestig jaar weer een Europese thuiswedstrijd. Samen met de club en politie hebben we de Noorse supporters veilig en gastvrij kunnen ontvangen.

Ook is het handhavingsarrangement tussen gemeente en politie opgesteld en door partners ondertekend. Het handhavingsarrangement bevat afspraken over de samenwerking tussen de politie en de buitengewoon opsporingsambtenaren (BOA’s) en de onderlinge taakverdeling en afstemming.

Samen met Koninklijke Horeca Nederland afdeling Deventer en de politie is het convenant veilig uitgaan ondertekend. Het convenant beschrijft verwachtingen en verplichtingen voor zowel de gemeente, de politie als de horecaondernemer en zet ook nadrukkelijk in op gezondheid en gastvrijheid.

Toezicht en Handhaving

Overlastlocaties
Net als in de voorgaande jaren is er ingezet op het tegengaan van (jeugd)overlast op specifieke locaties, onder meer door de inzet van het flexteam, het flexibel handhavingsinterventieteam dat toezicht houdt op overlastlocaties. De jeugdboa’s pakken specifiek de jeugdoverlast op. Er is inmiddels vooral in de zomer wel een stijgende trend waar te nemen voor de meldingen van (geluids-) overlast.
Extra inzet illegale kamerverhuur en onvergunde seksinrichtingen
De overlast als gevolg van illegale kamerverhuur is de afgelopen jaren toegenomen. Dit hangt samen met de toename van het aantal arbeidsmigranten, die als goedkope arbeidskracht in Deventer en omstreken worden aangetrokken. Er zijn daarom extra middelen beschikbaar gesteld voor toezicht en handhaving op illegale kamerverhuur. Een apart toezichtkoppel is hiermee met veel betrokkenheid aan de slag gegaan en kon sneller acteren op signalen en meldingen die binnenkwamen. In 2024 is de mogelijkheid verkend om de boa’s in te zetten bij de controles op vergund sekswerk. Dit heeft geleid dat in de loop van 2025 een toezichtkoppel structureel wordt ingezet om zodoende sneller te kunnen optreden tegen overlastsituaties en in het uiterste geval uitbuiting en mensenhandel. In de toekomst wordt het gemeentelijk toezicht mogelijk uitgebreid naar niet-vergunde inrichtingen.

Handhavingszaken 
In 2024 zijn in totaal 395 handhavingszaken gestart (tegenover 195 in 2022 en 340 in 2023). Hiervan betrof het in 36 gevallen een verzoek om handhaving. Het aantal handhavingsverzoeken is gedaald van 72 in 2023 naar 36 in 2024. Daar is geen precieze verklaring voor. Wat wel opvallend is, is dat in mei 2024 de website is aangepast. Bezoekers die informatie zoeken over het doen van een handhavingsverzoek, worden eerst gewezen op de mogelijkheid om een melding te doen (in plaats van direct een formeel verzoek om handhaving). Dit zou de daling deels kunnen verklaren. Ook hebben we dit jaar geen zogenoemde bulkverzoeken gehad.  

Het aantal zaken op het gebied van het omgevingsrecht is gestegen. Dit is het gevolg van enkele integrale controles waarbij verschillende omgevingsplanovertredingen zijn vastgesteld waarop is gehandhaafd. Opvallend is daarnaast dat het aantal drugszaken blijft stijgen. Afgelopen jaar van 37 in 2023 naar 58 in 2024. De verwachting is dat het aantal drugszaken blijft toenemen.

Alcoholwet en terrassen
De verkoop en het nuttigen van alcohol is op grond van de Alcoholwet landelijk gereguleerd. In het VTH-uitvoeringsprogramma is opgenomen dat het van belang is te controleren op de actualiteit van de vergunning, het controleren van de voorschriften op de vergunning en leeftijdscontrole. De toezichthouders die de commerciële horeca en terrassen controles uitvoeren combineren deze controles. Effect van een toezichtsproject met betrekking tot terrassen dat in 2024 is uitgevoerd is meer aanvragen voor terrasvergunningen zijn binnengekomen. De ondernemers zijn zich steeds meer bewust van het belang van het hebben van een correcte en actuele vergunning.